12:00 - 14:00

Güncel evrenin ivmelenerek genişlemesi bir çok bağımsız gözlemle doğrulanmış olsa da, modern kozmolojinin en çetrefilli açmazlarından biri olmaya devam etmektedir. "Karanlık Enerji" adı verilen bir enerji türünün bu ivmelenmeye kaynak oluşturduğu varsayılmaktadır, ancak bu bileşenin temel teorisi üzerine henüz bir uzlaşma yoktur. Fenomenolojik olarak karanlık enerji, sabit bir enerji yoğunluğu, yani bir "kozmolojik sabit" ile temsil edilebiliyor olsa da, sabitin hem kuantum alan teorilerince öngörülene göre beklenmedik ufaklıktaki değeri, hem de bu değerin kuantum dalgalanmaları altında nasıl ufak değerini koruyabildiği bu teorik açmazın temelini oluşturmaktadır.

Konuşmamda karanlık enerjinin temel tasvirine dair değişik yaklaşımlar üzerine geniş bir çerçeve çizmeye çalışacağım. İlk kısımda kozmolojik sabit ölçümü üzerine yoğunlaşıp bizi bu sonuca götüren gözlemleri yorumlarken kullandığımız üç temel varsayımı tanımlayacağım. Daha sonra "kozmolojik sabit problemi"ni sunup bunun gerçekten ciddi bir sorun teşkil ettiğini tartışacağım. Konuşmanın son kısmında üç temel varsayımın herbirini teker teker gevşeterek son yıllarda üzerine çalışılmış bazı ilginç alternatif modelleri sunup, bunlardaki yetersizlikler ve potansiyel çıkış yolları üzerinde duracağım.

16:00 - 17:00

Konuşmamda basitçe tek bir grafiğin detaylarından bahsedeceğim: keşif veya dışarlama grafigi. Kendisi parçacık fiziğinde analizlerindeki son grafik, ve biz bu grafik sayesinde bir parçacığı şu kütlede belirli bir ihtimalde bulabildik veya; genellikle, bulamadık diyebiliyoruz. Dolayısıyla, onu anlayabilmek için temel olarak kullanılan istatistiksel yöntemlerin üzerinden geçeceğiz ve en nihayetinde hepsini bir lego gibi birleştirip bu karmaşık grafiği anlamlandırabileceğiz.

12:00 - 14:00

Kara delikler bundan yaklaşık bir asır önce Einstein denklemlerinin boşluk çözümü olarak ortaya çıkan teorik nesnelerdi. Fakat geçtiğimiz yıllarda LIGO Virgo konsorsiyumunun gözlemlediği gravitasyonel dalgalar ve Event Horizon Projesinin çektiği kara delik resmi bu teorik objelerin gerçekliğini kanıtladı. Kara delik çarpışmalarında(birleşmelerinde) ortaya çıkan gravitasyonel dalgalar, kara deliklerin gerçekliğini ortaya koyan en önemli verilerdir. Bu konuşma kara deliklerin teorisinden bahsederek başlayacaktır. Anti-paralel spin ve momentuma sahip iki kara deliğin birleşmesini ele alan bir örnekle son bulacaktır.

15:00 - 17:00

Fizikçi olma yolunda hayatımızda lisans, lisans üstü öğrenciliği, doktora sonrası araştırmacılık, hocalık ya da lise öğretmenliği gibi bir sürü kademeden geçiyoruz. Bu kademelerden arkamızda bıraktıklarımızı bilirken, bildiğimizi düşündüğümüz önümüzdeki kademelere ait düşüncelerimiz neler?

Bu etkinlik moderatörün yönlendireceği sorular doğrultusunda, herkesin birbirinin zamanını nasıl geçirdiğini düşündüğünü anlattığı, kademeler arası ne kadar da farkına varmadığımız işlerle boğuşulduğunu fark ettirip bizi şaşırtmayı hedefleyen bir sohbet olacak.

11:00 - 13:00

15:00 - 17:00

Bu derste Boltzmann denkleminden başlayarak sırasıyla mükemmel ve mükemmel olmayan akışkanlar için hidrodinamik denklemleri türetilecektir. Son olarak da akışkanın elektromanyetik alanla etkileştiği durumda bu denklemlere gelen ek terimler gösterilerek manyetohidrodinamik denklemleri elde edilecekir. Ders içeriğini 1. sınıfı bitirmiş tüm Fizik öğrencileri rahatlıkla takip edebilir.

Kaynaklar:

• Rezzolla, L. and Zanotti, O. - Relativistic Hydrodynamics - OUP Oxford (2013)
• J. P. Hans Goedbloed, Stefaan Poedts - Principles of Magnetohydrodynamics with Applications to Laboratory and Astrophysical Plasmas - 2004
• Kerson Huang - Statistical mechanics-Wiley (1987)

11:00 - 13:00

15:00 - 17:00

Çok serbestlik derecesine sahip sistemler belirli koşullar altında olağandışı özellikler (süper iletkenlik, süper akışkanlık, Bose-Einstein yoğunlaşması vb.) sergileyebilir. Ayrıca tamamen farklı sistemler, sistemin simetrisinin kendiliğinden bozulduğu ve bir faz geçişinin meydana geldiği kritik bir noktanın yakınında aynı makroskopik davranışı (evrensellik) gösterebilir. Karmaşık sistemleri faz geçişine uğradıkları anlarda ve kritik davranışlar sergiledikleri kritik noktalarda çözmek kuramsal fiziğin en zor problemlerden biri olagelmiştir. Renormalizasyon grubu (RG) kuramının icadından bu yana, bu tür zorluklarla başa çıkmak için güçlü bir matematiksel araca sahibiz. Bu ders faz geçişlerini ve kritik olayları tanıtıp bu problemlerle başa çıkma yöntemlerinden bahsedecektir. Asıl odak noktası ise bu yöntemlerin en güçlü bir tanesi olan renormalizasyon grubu kuramına bir giriş yaparak ünlü birkaç spin modelinde çözümler göstermek olacaktır.

11:00 - 13:00

2D materyalleri tek katmanlı kristal düzlemler olarak özetleyebiliriz. Malzeme fiziğinde son dönemde en çok çalışılan konulardan biri ve gelecekte teknolojik gelişmemize en çok katkı sağlayabileceği düşünülen malzeme türleridir. Teorik olarak incelenen 2D malzemelerin 1000’den fazla kararlı yapısı olduğu tahmin edilmektedir. Günümüzde bunların bazıları deneysel yöntemlerle üretilmeye başlanmıştır. En ünlü 2D malzeme Grafendir ve keşfi Nobel Ödülü aldırmıştır.

Bu sunumda 2D malzemelerin yapıları, çeşitli özellikleri ve teknolojik gelişmelerde nasıl kullanılabileceğini göreceğiz. Sunumumuzun geneli kuramsal olarak keşfedilen tek katmanlı malzemeler üzerine olacaktır.

Kaynaklar:

• Zhou, J., Shen, L., Costa, M.D. et al. Sci Data 6, 86 (2019).
• Morten Niklas Gjerding et al 2021 2D Mater. 8 044002

15:00 - 17:00

Bu derste hücre mekaniğinin evrensel 4 yasasını ele alacağız. Bunlar:

1. Hücre reolojisi ölçeksizdir.

2. Hücreler ön gerilimlidir (prestressed): hücreye dışarıdan uygulanan mekanik gerilimler, hücre iskeletinin öngerilimi ile dengelenir.

3. Hücre davranışları dalgalanma-yayılma teoremine (Fluctuation Dissipation Theorem, FDT) uymaz ve hücre içi difüzyon anomalisi gözlemlenir.

4. Hücre sertliği (stiffness) esneme ile değişir. Esneme değişkenlerine bağlı olarak, hücre, strese bağlı katılaşabilir (solid-like) ya da akışkanlaşabilir (fluid-like).

15:00 - 17:00

Bu konuşmada transfer matrisinin komütative özelliğini sağlayan üçgen-yıldız ilişkisini inceleyeceğiz ve bu ilişikinin Yang-Baxter denkleminin basit bir versiyonu olduğunu göstereceğiz. Yang-Baxter denkleminin diğer bir versiyonu olan IRF-tipi Yang-Baxter denklemini ise üçgen-üçgen ilişkisinden çıkaracağız. Elde ettiğimiz Yang-Baxter denklemi, süpersimetrik teorilerde karşılaştığımız ikiliklere (duality) karşılık gelecek.

11:00 - 12.00

Saçılma teorisi kuantum mekaniğinin önemli bir kısmını oluştur. Bu konuşmada Dirac delta fonksiyonları ile ifade edilen tekil potansiyellerden saçılma durumunda dalga fonksiyonu ve saçılma genliğinin hesabı ele alınacaktır. "Geometric scattering in the presence of line defects" isimli, 2021 tarihli makale, çizgisel bir delta fonksiyonundan saçılma hesaplarını ve uzayın eğriliğinden kaynaklanan saçılma anlamına gelen geometrik saçılmanın böyle bir potansiyelden nasıl etkilendiğini grafikler yardımıyla ele alır. Konuşmada bu makaleye konu olan durum ele alınacak ve konuyla ilgili bazı açık sorular tartışılacaktır.

20:00